Su, dünya üzerindeki en değerli kaynaklardan biri olarak öne çıkıyor. Pratikte, su çoğu organizmanın en bol bulunan bileşenidir ve hayatta kalmak için suya olan bağımlılık, bitkiler de dahil olmak üzere pek çok organizma için geçerlidir. Bitkiler, büyümelerini ve gelişmelerini sağlamak için topraktan büyük miktarda su emer. Suyun bitkisel üretimdeki önemi, gıda güvenliğinin sağlanmasında temel bir unsurdur.
Ancak, iklim değişikliğinin neden olduğu düzensiz yağış modelleri ve artan çölleşme gibi endişe verici eğilimler, küresel nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak için gıda üretimi yapan çiftçiler için büyük bir tehdit oluşturuyor. Değişen dünya koşullarında, gıda güvenliğini sağlamak adına çiftçilere sulama için ek su kaynakları ve yöntemleri sağlanması oldukça kritik bir önlem haline geldi. Tarımın sürdürülebilirliğini ve gelecekteki gıda ihtiyaçlarını karşılama kapasitemizi arttırmak, ancak yeni sulama teknikleri ve su yönetimi stratejileri geliştirerek, su kaynaklarını verimli bir şekilde kullanarak ve gelecekteki kuşaklara sürdürülebilir bir çevre bırakmakla mümkün olacaktır.
İklim değişikliği, nüfus artışı ve artan su kıtlığı, Uluslararası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından vurgulandığı üzere, küresel gıda arzı üzerinde ciddi baskılar oluşturacak. Bunun temel nedenlerinden biri, kullanılan tatlı suyun büyük bir kısmının, ortalama olarak %70'inin tarımsal faaliyetlerde kullanılması. Tatlı suyun büyük oranda tarımsal faaliyetlerde kullanılması, su kaynaklarının sürdürülebilirliği açısından önemli bir sorun ortaya koyuyor. Bu bağlamda, gıda üretiminin su tüketimi üzerindeki baskılarını anlamak, çözüm odaklı sürdürülebilir tarım uygulamalarını geliştirmek için kritik bir adımdır. Su tüketimi baskıları, özellikle tarım sektöründeki su talebi artışıyla birleştiğinde, Türkiye'nin geleceğini de etkiliyor.
İklim değişikliğinin etkileriyle birlikte su kaynaklarımızın azalması, Türkiye gibi tarıma dayalı bir ülke için ciddi endişe kaynağı oluşturuyor. Mevcut eğilimlerin devam etmesi ve nüfusun 2050'lerde 100 milyonu aşması durumunda, Türkiye su fakiri bir ülke haline gelebilir. Gelecekte su kaynaklarımızın sürdürülebilirliğini sağlamak için suyun daha etkin kullanımı ve su yönetimi konusunda daha fazla çaba sarf etmeliyiz. Aynı zamanda, iklim değişikliğinin etkilerine karşı uyum sağlamak ve tarımsal üretimi sürdürülebilir bir şekilde devam ettirmek için stratejik planlamalar yapmak durumundayız.
Tarımsal Sulama Yöntemleri
Tarımsal ürünlerin su ihtiyacını karşılamak ve verimi en üst seviyeye çıkarmak için yapılan yapay sulama işlemi, sulama olarak adlandırılır. Sulama sistemleri, yerçekimi tahrikli ve basınç tahrikli olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Hangi sulama yöntemi benimsenirse benimsensin, asıl hedef daha etkili su yönetimi ve daha yüksek verim elde etmektir.
Son yıllarda, sulama teknolojilerindeki gelişmeler ve akıllı sulama sistemlerinin kullanımı, suyun verimli bir şekilde kullanılmasına ve su kaynaklarının korunmasına yardımcı olmaya başladı. Bunun yanı sıra, suyu korumak ve sürdürülebilir bir tarım yapmak için su tasarruflu sulama yöntemlerinin teşvik edilmesi ve çiftçilere bu konuda eğitim verilmesi büyük bir önem teşkil ediyor.
Bitkisel üretim için kullanılan tatlı su kaynaklarının azalması, tarımla uğraşanları su tasarrufu konusunda yeniliklere yönlendiriyor. Su kaynaklarının verimli kullanımı ve bitkisel üretimin artırılması için çevre dostu sulama tekniklerine olan talep ise gün geçtikçe artıyor. Halen kullanılan en eski sulama yöntemlerinden biri olan salma sulama, suyun tarlaya bırakılması prensibi üzerine kurulu. Ancak, bu yöntemde suyun büyük bir kısmı kayboluyor. Salma sulama tekniği içerisinde iki farklı tür bulunuyor: vahşi/kontrolsüz taşkın ve kontrollü su baskını.
Kontrolsüz Taşkın
Kontrolsüz taşkın yönteminde su, kontrolsüz bir şekilde tarlaya yayılır veya taşar. Bu duruma vahşi sel de denir. Bu yöntemin etkinliği, selin derinliğine, akıntının büyüklüğüne, suyun toprağa giriş hızına ve tarlanın topografyasına bağlıdır. Bu yöntem genellikle sulama sistemleri, meralar ve yem bitkileri için uygundur ve ekonomiktir. Ancak, suyun verimsiz kullanımı, dengesiz dağılımı, yeraltı su seviyesinin yükselmesi ve büyük süzülme kayıpları gibi dezavantajları beraberinde getiriyor.
Kontrollü Taşkın
Bu yöntemde su, araziye kontrollü bir şekilde uygulanıyor ve su miktarı ile akışı uygun bir şekilde kontrol ediliyor. Kontrollü taşkın yöntemi serbest su baskını ve sınır taşkınları olarak sınıflandırılabilir. Havza taşkınları, kontur lateraller ve zigzag yöntemi gibi alt türleri bulunur.
Ancak, kontrollü taşkın yönteminin bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Özellikle, suyun tam olarak kontrol altında tutulamaması durumunda erozyon riski artabiliyor. Ayrıca, suyun yetersiz dağılımı, bazı bölgelerde su kümelenmelerine ve verimlilik kayıplarına neden olabiliyor.
Modern sulama sistemlerinin yaygınlaşması sürdürülebilir tarımın ön koşullarından biridir. Yüksek verimlilik ve çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle tasarlanan bu sistemler, tarımsal üretimi artırmak, su kaynaklarını daha etkin bir şekilde kullanmak için önemli bir potansiyele sahiptir.
Tarımın sürdürülebilir bir şekilde yoğunlaştırılması için mevcut toprak, su ve teknolojinin nerede bulunduğunu anlamak, bu hedeflere ulaşmaya yönelik uygulanabilir politikaların geliştirilmesine bağlıdır. Tarımsal ekonomik su kıtlığından etkilenen ekim alanlarının konumunu ve üretkenlik potansiyelini belirleyerek, karar vericilerin küresel gıda güvenliğini sağlamaya yönelik politika mekanizmalarını uygulamaya koymaları için net ve eyleme geçirilebilir adımlar atmaları gerekiyor. Ancak bu çabalar doğrultusunda gıda güvenliği, sürdürülebilir kalkınma ve çevresel uyumun birleşimi ile, daha sağlıklı, adil ve dengeli bir küresel gıda sistemi oluşturulabilir.
Kaynaklar:
https://bianet.org/haber/is-the-climate-crisis-the-only-reason-for-drought-in-turkey-254852
https://www.intechopen.com/chapters/82224
https://dreamcivil.com/flooding-irrigation/
https://www.un.org/en/climatechange/science/climate-issues/water?gclid=Cj0KCQjw4bipBhCyARIsAFsieCxyZGhpkLBCRA-sZSXutaZt10ymcyDDb6gqoBmbfFVq0pY5miS3sAcaAv3MEALw_wcB
