Gelir Vergisi Nedir?

Gelir Vergisi Nedir?

Vergi konusu çeşitliliği nedeniyle kafa karıştıran bir kavramdır. Vergilendirme sadece kurumlar özelinde değildir. Gerçek kişilerin elde ettikleri kazançlar da vergilendirilir. Bu kavrama Gelir Vergisi denir. ‘Gelir Vergisi nedir?’ sorusuna yanıt vermeden önce gelir tanımı yapılması gerekir. Gelir, gerçek kişinin bir yıl içerisinde elde ettiği kazançların net tutarıdır. Gelir Vergisi ise gerçek kişilerin gelirlerinin vergisini ifade eder.

Gelir Vergisine Tabi Olan Kazançlar Nelerdir?

Gelir Vergisi Kanunu uyarınca gelire giren ve Gelir Vergisi’ni oluşturan kazançlar şu şekildedir:

• Ticari kazançlar,
• Zirai (tarımsal) kazançlar,
• Hizmet karşılığında elde edilen ücretler,
• Serbest meslek kazançları,
• Gayrimenkul sermaye gelirleri,
• Menkul (taşınabilir) sermaye gelirleri
• Diğer kazanç ve gelirler

Bu maddeler aşağıdaki şekilde açıklanır:

1.    Ticari kazançlar: İlgili gerçek kişinin Türkiye’de iş yerinin olması ya da daimi temsilciliğinin bulunması, kazancını bu yerlerde ya da temsilciler vasıtasıyla elde etmesi durumunda Gelir Vergisi ödemek zorundadır. Ancak bu şartları karşılıyor olsa da satın aldıkları ya da ürettikleri malları Türkiye’de satmıyor, yabancı ülkelere gönderiyorlarsa bu çalışmadan elde edilen kazançlar, Türkiye’de elde edilmiş sayılmaz. Satış Türkiye’de gerçekleştiriliyorsa vergiye tabidir.
2.    Zirai (tarımsal) kazançlar: Tarımsal kazançlar da ürünün Türkiye’de üretiliyor olması durumunda vergiye tabidir.
3.    Hizmet karşılığında elde edilen ücretler: Hizmetin Türkiye’de gerçekleştirilmesi ya da Türkiye’de değerlendirilmesi vergiye tabidir. Burada gelir vergisi matrahından da bahsedilebilir. Gelir vergisi matrahı işçinin brüt ücreti üzerinden Genel Sağlık Sigortası işçi payı ve işsizlik sigortası işçi payına dair yapılan kesintileri çıkardıktan sonra elde edilen asıl gelirdir. Gelir Vergisi, vergi matrahı üzerinden hesaplanır.
4.    Serbest meslek kazançları: İşin Türkiye’de yapılması ya da değerlendirilmesi sonucunda elde edilen gelir, vergiye tabidir.
5.    Gayrimenkul sermaye gelirleri: İlgili gayrimenkulün Türkiye’de bulunması, kullanılması ve değerlendirilmesi vergiye tabidir.
6.    Menkul (taşınabilir) sermaye gelirleri: Sermayenin Türkiye’de yatırılmış olması vergiye tabidir.
7.    Diğer kazanç ve gelirler: Bu kazanç ve gelirlerin Türkiye’de elde edilmesi ve değerlendirilmesi durumunda vergiye tabi olurlar.

Gelir Vergisi Dilimleri Nelerdir?

Kimler Gelir Vergisi Ödemek Zorundadır?

Gerçek kişiler, Türkiye içinde veya dışında elde ettikleri bütün gelirler için Gelir Vergisi ödemek zorundadırlar. Bu duruma tam mükellefiyet denir.

• Türkiye’de ikamet edenler ve yerleşenler
• 1 yıl içerisinde Türkiye’de 6 ay ya da daha uzun süre ikamet eden kişiler
• Merkezi Türkiye’de bulunan özel ya da kamu kuruluşları adına yurt dışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Gelir Vergisi mükellefidirler.

Bir yıl içerisinde Türkiye’de sürekli olarak 6 aydan fazla oturanlar (geçici ayrılmalar oturum süresini etkilemez), ikametgâhı Türkiye’de bulunan yabancılar da Gelir Vergisi ödemek zorundadırlar. Ancak geçici görevli olarak ya da belirli iş veya görev için Türkiye’ye gelen iş ve bilim insanları, uzmanlar, memurlar, basın-yayın kuruluşlarında çalışan muhabirler ve bunlara benzeyen diğer çalışanlar; tedavi, eğitim, dinlenme ya da seyahat amacıyla gelenler; tutukluluk, hükümlülük ya da hastalık gibi elde olmayan sebeplerle Türkiye’de alıkonulmuş ya da kalmış olanların durumları sürekli oturuma girmez ve Gelir Vergisi’ne dahil olmazlar.

Türkiye’de oturmayan T.C. vatandaşları sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden Gelir Vergisi ödemek zorundadırlar. Bu duruma dar mükellefiyet denir.

Gelir Vergisi Muafiyeti Nedir? Kimler Muaftır?

Gelir Vergisi’nden muaf olma şartları Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilmiştir. Buna göre;

• Ticaret ve sanatla uğraşan bazı kişiler gelir vergisinden muaftır. Motorlu araç kullanmadan gezici olarak çalışan ya da bir işyeri açmadan perakende satış yapanlar bu gruba girer. Ancak giyim ve süs eşyası, ev eşyaları, gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle satanlar Gelir Vergisi’ne tabidir.
• Bir işyeri açmadan gezici olarak ya da doğrudan iş yapan çeşitli tamir işleri yapanlar, boyacılar, berberler, fotoğrafçılar gibi küçük sanat erbapları vergiden muaftır.
• Makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler, hayvanla ya da bir adet hayvan arabasıyla nakliyecilik yapanlar vergiden muaftır.
• Tarım işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi araçlarla nakliyecilik yapan çiftçiler vergiden muaftır.
• Kendi evinde işyeri açmadan, tek başına el emeği ürünler imal edenler ve bir yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri mecralardan satanlar vergiden muaftır. Bu şekilde üretilen ürünlerin kermes, festival gibi yerlerde satılması muafiyete engel değildir. Bu gruba girenlerin vergi dairesinden Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi almaları, ticari bir banka hesabı açmaları ve geliri bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır.
• Küçük çiftçi muaflığı da mevcuttur. Bu sınırları işletme büyüklüğü, satış tutarı gibi koşullar belirler.
• Başka bir ülkede bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsoloslar (fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluk mensubu olan ve bu ülkenin vatandaşlığında bulunan memurlar, Türkiye’de resmi bir görevle bulunanlar gelir vergisinden muaftır.
• Diğer muafiyetler arasında göçmen ve mülteci muaflığı ve Serbest meslek erbabında yaşlılık muaflığı bulunur.

Gelir Vergisi Ne zaman Ödenir?

Gelir Vergisi’nin belirlenebilmesi için ilk olarak Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi hazırlanmalıdır. Her yıl Mart ayından itibaren Gelir İdaresi Başkanlığı’na doğrudan ya da internet üzerinden beyan edilir. Beyannamede yıl içerisinde elde edilen gelirler ve faturalandırılmış işlemler bildirilir.
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi hazırlanırken, mükellefler bulundukları vergi mükellef grubuna ait olan beyannameyi kullanırlar. Beyannamenin verilmesinin ardından ödenmesi gereken vergi belirlenir ve mükellef ödeme işlemini gerçekleştirir. Beyannamenin eksiksiz ve hatasız olarak doldurulması gerekir. Bu nedenle gelir-gider takibinin doğru bir şekilde tutulması zorunluluktur. Gelir-gider kayıtlarınızı düzgün ve hatasız olarak tutabilmek için QNB Finansbank Dijital Köprü çözümü olan KolayBi’ Ön Muhasebe Programı’nı kullanabilirsiniz.

QNB Finansbank A.Ş., bu blogda yayımlanan içeriklerde verilen bilgilerin doğru veya eksiksiz olduğuna ilişkin olarak herhangi bir taahhüt ya da garanti vermemektedir. QNB Finansbank A.Ş. ne şekilde olursa olsun bu bilgilerin içeriğinden, iletilmesinden, alınmasından, saklanmasından sorumlu değildir. Blogda yer verilen içeriklerde iletilen görüşler içerik sahibine ait olup, QNB Finansbank A.Ş.'nin görüşlerini içermeyebilir.

Kaynak:
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.193.pdf
https://www.verginet.net/FrameChild.aspx?ID=617