BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, dünyanın iklim değişikliğine verdiği tepkinin son derece yetersiz olduğunu belirtti.
Dünyanın dört bir yanından liderler, BM Genel Kurulu'nda (UNGA) dünyanın en büyük sorunlarını tartışmak üzere New York'ta bir araya geldi. Küresel toplantıya hitap eden Guterres, sözlerine bu ay Libya'da yaşanan sel felaketine değinerek başladı. Binlerce insanın ölümünün, "yıllarca süren çatışmaların, iklim kaosunun ve barışa giden yolu bulamayan liderlerin kurbanları" olduğunu vurguladı.
Guterres, milyarderlerin süper yatlarında güneşlendikleri Akdeniz'de, Libya'nın Derna kentinde kıyıya vuran cesetleri "dünyanın durumunun üzücü bir fotoğrafı" olarak niteledi. Ölümcül felaketin "eşitsizliğin, adaletsizliğin ve karşılaştığımız zorluklarla yüzleşememe selini" temsil ettiğini belirten Guterres, bu dünyanın "çılgına döndüğünü" ifade etti.
Dünya iklim ve sürdürülebilirlik taahhütleri konusunda adım atmıyor
Küresel eylem -ya da son raporların gösterdiği gibi eylemsizlik- bu zorlukların ele alınmasında dünyanın önündeki en büyük engellerden biri olarak ortaya çıkıyor. G7, G20 ve diğer bir dizi uluslararası toplantının anlamlı vaatlerde bulunamamasının ardından BM Genel Kurulu, bu yılın sonunda Dubai'de düzenlenecek COP28'den önce gerçekleştirilecek son büyük küresel toplantı olacak.
Bu ayın başlarında yayınlanan BM Küresel Durum Değerlendirmesi, dünyanın 2015 Paris anlaşması hedeflerine ulaşma yolunda çok geride olduğunu ortaya koydu. Çarşamba günü düzenlenecek olan İklim Hırsı Zirvesi, halihazırda en çok çaba sarf eden "ilk harekete geçenleri ve harekete geçirenleri" vitrine çıkaracak. Ayrıca 2017 yılında BM üyeleri, küresel ısınmanın sınırlandırılması, eğitim ve aşırı yoksulluğa son verilmesi gibi hedefleri içeren 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacına (SKA) imza attı. Bu hedeflere 2030 yılına kadar ulaşılması amaçlanıyordu ancak küresel krizlerin boyutu çoğu ülkeyi yolundan saptırdı.
BM, BM Genel Kurulu'nda düzenlenecek iki günlük SKA zirvesinin, bu hedeflere ulaşılmasında "yeniden ivme kazandırmak için bir toplanma çağrısı" olmayı amaçladığını belirtiyor. Guterres, "Geleceğimize yönelik en acil tehdit olan aşırı ısınan gezegenimizle mücadele etmeye kararlı olmalıyız" dedi. "İklim kaosu yeni rekorlar kırıyor ama günah keçisi ilan etme ve başkalarının önce davranmasını bekleme gibi eski kırık plaklara tahammül edemeyiz."
'İnsanlığa sarsılmaz bir güven'
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva artan eşitsizlik temasını yineledi. 20 yıl önce BM Genel Kurulu'nda kürsüye ilk çıktığında konuşmasının ana teması açlıktı. Dünya henüz iklim krizinin ciddiyetinin farkına varmamıştı. Brezilyalı lider, en zengin 10 milyarderin insanlığın en yoksul yüzde 40'ından daha fazla servete sahip olması nedeniyle dünyanın giderek daha eşitsiz hale geldiğini söyledi. Ancak yine de yirmi yıldır karşı karşıya olduğu zorlukların üstesinden gelmek için "insanlığa olan sarsılmaz güvenini" koruyor. Lula, Brezilya'nın dünyanın en zengin ülkelerinin hatalarını tekrarlamadan SKA’nın 17'sini de gerçekleştirmeye kararlı olduğunu söyledi.
BM Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada "Dünya nüfusunun en zengin yüzde 10'luk kesimi atmosfere salınan karbonun neredeyse yarısından sorumlu" dedi. "Biz gelişmekte olan ülkeler bu modeli tekrarlamak istemiyoruz." Lula, Brezilya'nın elektriğinin yüzde 87'sinin artık temiz kaynaklardan geldiğini ve ülkenin Amazon yağmur ormanlarındaki ormansızlaşmanın yüzde 48 oranında azaldığını vurguladı. "Tüm dünya her zaman Amazon hakkında konuştu, şimdi Amazon kendi adına konuşuyor."
Bu karmaşadan hala bir 'çıkış yolu' var mı?
Yaklaşık 140 ülkeden başkanlar, başbakanlar ve bakanlar New York'ta. COVID-19 pandemisinden bu yana ilk kez bu ölçekte bir araya geliyorlar ve katılım sayısı çözmeleri gereken sorunların çeşitliliğini yansıtıyor.
Guterres, BM Genel Kurulu'nda dünya liderlerinin bir araya geleceği toplantı öncesinde yaptığı açıklamada "İnsanlar bu karmaşadan çıkış yolu için liderlerine bakıyor" dedi. Ancak BM başkanına göre tüm liderler iklim değişikliğinin "sıcaklığını hissetmiyor". ABD Başkanı Joe Biden, BM Güvenlik Konseyi'nden (İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya'dan oluşan beş güçlü veto hakkına sahip ülke) toplantıya hitap eden tek liderdi. Guterres, küresel ısınmayı Paris Anlaşması'nın 1.5 derece sınırında tutmak için hala zaman olduğunu, ancak dünyanın iklim değişikliğine verdiği tepkinin "son derece yetersiz" kalması nedeniyle "sert" adımlar atılması gerekeceğini söyledi.
G20 ülkelerinin sera gazı emisyonlarının %80'inden sorumlu olduğunu belirten Genel Sekreter, büyük kirleticileri emisyonları azaltmak için daha fazla çaba göstermeye, kömür kullanımına ve fosil yakıt sübvansiyonlarına son vermeye ve "karbona fiyat" koymaya çağırdı. BM Genel Sekreteri, zengin ülkelerin gelişmekte olan ülkelere yeşil teknolojiye geçmeleri ve iklim değişikliğinin artan sonuçlarıyla başa çıkmaları için destek sağlamaları gerektiğini de sözlerine ekledi.
Tarih: 19 Eylül 2023
Link: ‘A sad snapshot’: Drastic action needed to keep Paris agreement goals alive, UN chief warns
