Mevduat Güvencesinin Sınırlandırılması

Tasarruf mevduatı ve katılım fonu sigortası, mevduat ve katılım fonu toplamaya yetkili mevduat ve katılım bankalarının (kredi kuruluşlarının) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından faaliyet izinlerinin kaldırılması durumunda, mevduat ve katılım fonu hak sahiplerinin maruz kalacağı kayıpların devlet veya bu amaçla kurulmuş özel bir kurum tarafından kısmen ya da tamamen ödenmesinin garanti edilmesidir. Türkiye'de mevduatın ve katılım fonlarının sigortalanması yetki ve görevi kamu tüzel kişiliğini haiz Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) aittir.

Türkiye'de faaliyet gösteren, mevduat ve katılım fonu kabulüne yetkili yerli ve yabancı tüm kredi kuruluşları ile merkezi yurt dışında bulunan kredi kuruluşlarının Türkiye'deki şubelerinde bulunan mevduat ve katılım fonları sigorta sistemine dahildir.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nun 63 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, 07.11.2006 tarihli ve 26339 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Sigortaya Tabi Mevduat ve Katılım Fonları ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere Dair Yönetmelik".

Türkiye'deki bankaların yurtdışı şubelerindeki tasarruf mevduatı hesapları mevduat güvencesi kapsamı dışındadır.

Türkiye'deki bankaların Serbest Bölge şubelerindeki tasarruf mevduatı hesapları mevduat güvencesi kapsamındadır.

Gerçek veya tüzel kişiler adına açılan ticari işlemlere konu olan hesaplar (münhasıran çek keşide edilmesi hariç) sigorta kapsamında değildir.

Şahısların ticari işletmeleri için açılan hesaplar da ticari nitelikli olduğundan mevduat güvencesi kapsamı dışındadır. Örneğin; Kurfalı Eczanesi Kudret Durmuşoğlu adına açılan hesap gerçek kişinin ticari işletmesi için açılmıştır. Bu nedenle ticari hesap türünde yer alacağından mevduat güvencesinden yararlanamayacaktır.

Yurt dışında yaşayan yerli ya da yabancı gerçek kişilere ait yurt içi şubelerde bulunan tasarruf mevduatı hesaplarının anaparaları ile bu hesaplara ilişkin faiz reeskontları toplamı, katılma hesapları birim hesap değerleri ve özel cari hesapları sigorta kapsamındadır.

Türkiye'de faaliyet gösteren bir kredi kuruluşunun yurt içi şubelerinde gerçek kişiler adına açılmış olan ve münhasıran çek keşide edilmesi dışında ticari işlemlere konu olmayan Türk Lirası, döviz ve kıymetli maden cinsinden;

• Tasarruf mevduatı hesaplarının anaparaları ile bu hesaplara ilişkin faiz reeskontları toplamının,
• Katılma hesapları birim hesap değerleri ve özel cari hesapların, 400 bin TL'ye (dört yüz bin TL) kadar olan kısmı sigorta kapsamındadır.

Mevduat güvencesi tutarı her bir banka için ayrı ayrı hesaplanacaktır. Örneğin: Bir A kişisinin X Bankasında 200.000.-TL, Y Bankasında ise 450.000.-TL tasarruf mevduatı varsa, X Bankasındaki mevduatının tamamı ve Y Bankasındaki mevduatının da 400.000.-TL'lık kısmı güvence kapsamında olacaktır.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nun 63 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, 07.11.2006 tarihli ve 26339 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Sigortaya Tabi Mevduat ve Katılım Fonları ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere Dair Yönetmeliğin" 5 inci maddesi uyarınca;

• Kredi kuruluşunun hakim ortakları ile bunların ana, baba, eş ve velayet altındaki çocuklarına ait mevduat ve katılım fonu ile diğer hesaplar,
• Kredi kuruluşunun yönetim veya müdürler kurulu başkan ve üyeleri, genel müdür ve yardımcıları ile bunların ana, baba, eş ve velayet altındaki çocuklarına ait mevduat ve katılım fonu ile diğer hesaplar,
• 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 282 nci maddesindeki suçtan kaynaklanan malvarlığı değerleri kapsamına giren mevduat ve katılım fonu ile diğer hesaplar sigortaya tabi değildir.

Aynı bankanın farklı şubelerindeki mevduatların toplamının 400.000.-TL.'na kadar olan kısmı güvence kapsamında olacaktır. Örneğin A kişisinin X Bankası Y şubesinde 220.000.-TL ve Z Şubesinde 240.000.-TL tutarında tasarruf mevduatı varsa, toplam mevduat tutarı olan 460.000.-TL'nın yalnızca 400.000.-TL'lık kısmı güvence kapsamında olacaktır.

Müşterek tasarruf mevduatı hesaplarında güvence tutarı, hesaba ortak olanların her biri için ayrı ayrı geçerli olacaktır.

Örneğin: A ve B kişisinin X bankasındaki müşterek hesaplarında 880.000.-TL bulunduğunu ve her birinin müşterek hesap üzerinde eşit paya sahip olduğunu varsayalım. Bu durumda, A ve B kişilerinin müşterek hesaptaki payları olan 440.000.-TL'lık tutarların her birinin yalnızca 400.000.-TL.'lık kısımları güvence kapsamında olacaktır.

Diğer taraftan, müşterek hesap sahibi gerçek kişilerin, aynı bankada başka hesapları da bulunmakta ise güvence tutarı, ortak hesaptaki tutar ile diğer hesaplarındaki tutarların toplamının 400.000.TL kısmı için geçerli olacaktır.

Bu hesaplar da güvence kapsamındadır.

Veli ya da vasinin aynı bankada kendisine ait başka bir mevduat hesabı var ise velinin / vasinin kendi hesabı da ayrıca güvence kapsamındadır. Küçük ile veli mevduat güvence tutarından ayrı ayrı yararlanır. Örneğin; 18 yaşının altındaki kişiye 400.000-TL tutarında hesap açılmış olsun. Aynı şubede bu kişinin velisi için de 230.000.-TL. tutarında ayrı bir hesap mevcut olsun. Bu durumda 18 yaş altındaki kişinin 400.000.-TL mevduatının tamamı ile velisinin mevduat tutarının tamamı (güvence sınırının altında kalacağı için) güvenceden yararlanacaktır.

Sigorta kapsamında ödemeler Türk Lirası olarak yapılacaktır.

Döviz hesaplarının TL karşılıkları ilgili kredi kuruluşunun faaliyet izninin kaldırıldığı tarihteki TC. Merkez Bankası A.Ş.'nin döviz alış kurları esas alınarak, altın cinsinden açılan hesapların karşılıkları ise ilgili kredi kuruluşunun faaliyet izninin kaldırıldığı tarihteki İstanbul Altın Borsası seans kapanış fiyatı ve TC. Merkez Bankası A.Ş.'nin döviz alış kurları esas alınarak belirlenir.

Yatırım fonu, repo, devlet tahvili, hazine bonosu gibi yatırım araçları Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun güvencesi kapsamında değildir.

Ancak, bankalarca satışına aracılık edilen hazine bonosu/devlet tahvilini satın alan yatırımcı, satışa aracılık eden bankanın düzenlediği emanet makbuzu ile T.C.Merkez Bankası'nın muhabiri olan bankaya (şu anda T.C.Ziraat Bankası) başvurarak bononun/tahvilin karşılığını tahsil edebilir.

Geri alım taahhüdü ile satılan hazine bonosu/devlet tahvili bir başka ifadeyle repo işlemlerinin hukuki niteliği Sermaye Piyasası Kanunu'nda düzenlenmiş olup, anılan Kanun uyarınca işlem süresince menkul kıymetin mülkiyetinin yatırımcıda olduğu hükme bağlanmaktadır.

Sonuç olarak hem repo işlemine dayanak oluşturan devlet tahvili/hazine bonosu ödemeleri hem de bankaların satışına aracılık ettikleri hazine bonosu/devlet tahvili ödemeleri T.C.Hazine'sinin güvencesi altındadır.