Bu yazımızda sizler için geçici verginin ne olduğunu, nasıl hesaplanıldığını, hangi kazançların geçici vergi kapsamına gireceğini ve geçici verginin ödenmemesi, iadesi gibi konuları açıkladık.
Geçici Vergi Nedir? Kimler Geçici Vergi Vermelidir?
Peşin vergi olarak da bilinen Geçici Vergi, basit usulde vergilendirilenler hariç ticari kazanç sahiplerinin, serbest meslek erbabı olanların ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, cari vergilendirme döneminin Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi’ne mahsuben, kazançları üzerinden hesaplanan vergi uygulamasıdır ve üçer aylık kazançlar üzerinden hesaplanan peşin vergidir.
Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi için yapılacak olan kar/zarar hesaplarının tek seferde yapılmasının beklenmeden, üçer aylık periyodlar halinde, elde edilen kazançların vergisinin tahsil edilmesi amacı taşır.
Geçici Vergi Hesaplama Nasıl Yapılır?
Geçici Vergi hesaplamasında mükelleflerin kar ve zarar durumları kümülatif olarak hesaplanır. Bir önceki dönemde oluşan Geçici Vergi tutarı düşülür ve bir dönem önce ilave olarak elde edilen kar üzerinden vergi tahakkuk eder.
Bir Gelir Vergisi mükellefinin 2021 yılında elde ettiği kar dağılımı ve üç aylık periyodlar halinde ödemesi gereken örnek Geçici Vergi aşağıdaki gibidir.
Örnek tutar: 4000 TL
Ocak – Şubat - Mart: 4000 TL / 4000 X 0,15 = 600 TL
Nisan - Mayıs – Haziran: 4000 TL / 4000 X 0,15 = 600 TL
Temmuz – Ağustos – Eylül: 2000 TL / 2000 X 0,15 = 300 TL
Ekim – Kasım – Aralık: 4000 TL / 4000 X 0,15 = 600 TL
Geçici Vergi Oranı Nedir?
Gelir Vergisi mükellefleri için 2022 yılı Geçici Vergi oranı %15; Kurumlar Vergisi mükellefleri için 2022 Geçici Vergi oranı %23 olarak belirlenmiştir. Oranların son 10 yıllık değişimini aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.
| Yıl |
Kurumlar Vergisi |
Gelir Vergisi |
| 2022 |
23% |
15% |
| 2021 |
25% |
15% |
| 2020 |
22% |
15% |
| 2019 |
22% |
15% |
| 2018 |
22% |
15% |
| 2017 |
20% |
15% |
| 2016 |
20% |
15% |
| 2015 |
20% |
15% |
| 2014 |
20% |
15% |
| 2013 |
20% |
15% |
| 2012 |
20% |
15% |
Geçici Vergi Beyannamesi Nedir?
Geçici vergiler, Geçici Vergi Beyannamesi düzenlemek için beyan edilir ve bu beyana istinaden ödenir. Geçici Vergi beyanı için gerekli beyanname için gerekli belgeler mükellefe göre değişmektedir. Gerekli belgeler aşağıdaki gibidir:
- Kurumlar Vergisi Mükellefleri ve Bilanço Tutan Mükellefler: Beyanname ile birlikte gelir tablosu.
- İşletme Defteri Tutmakla Yükümlü Mükellefler: Beyanname ile birlikte hesap özeti.
- Serbest Meslek Kazanç Defteri Tutan Mükellefler: Beyanname ile birlikte serbest meslek kazanç bildirimi.
Hangi Kazançlar Geçici Vergi Kapsamına Girer?
Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri Geçici Vergi yükümlüsüdürler. Adi ortaklıklar, kollektif şirketler ve adi komandit şirketler, ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından Geçici Vergi mükellefi değillerdir. Ancak adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların elde ettikleri kazançlar bu konuya girmektedir.
Hangi Kazançlar Geçici Vergi Kapsamına Girmez?
Zirai kazançlar, ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar; yıllara yaygın inşaat ve onarma işi yapan mükellefler ile Noter bulunmayan yerlerde Adalet Bakanlığınca geçici yetkili Noter yardımcısı (*) olarak görevlendirilenler Geçici Vergi mükellefi değildir. Ancak ilgili kişiler (*) bu kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları için Geçici Vergi ödemek zorundadırlar.
Geçici Vergi’de İstisnalar Nelerdir?
Mükellefler geçici vergiye tabi kazançlarının tespiti sırasında gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde dikkate alabilecekleri tüm indirim ve istisnalardan yararlanabilirler. Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi istisnalarıyla ilgili GİB web sitesinden ya da yetkili muhasebecinizden detaylı bilgi alınız.
Geçici Vergi Dönemleri
Geçici Vergi ödeme zaman çizelgesi aşağıdaki gibidir:
| Geçici Vergi Ödeme Tarihleri |
| İlk Tarih |
Son Tarih |
| (3 aylık dönemi izleyen 2. ayın 17. günü akşamı) |
(3 aylık dönemi izleyen 2. ayın 17. günü akşamı) |
| 1.Dönem 17 Mayıs |
1.Dönem 17 Mayıs |
| 2.Dönem 17 Ağustos |
2.Dönem 17 Ağustos |
| 3.Dönem 17 Kasım |
3.Dönem 17 Kasım |
Geçici Vergi’nin Ödenmemesi
Vergi mükelleflerinin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir ya da kurumlar vergisinden, ilgili hesap döneminde ödenen Geçici Vergi tutarı mahsup edilir. Ancak mahsup işleminin gerçekleştirilebilmesi için ilgili hesap dönemine ilişkin Geçici Vergi’nin ödenmiş olması gerekir. Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş olan Geçici Vergi’nin, mahsup edilmesi mümkün değildir. Hesaplama dönemlerinden herhangi birinin vergisinin ödenmemesi durumunda, bu dönemin vergisi yıllı Gelir Vergisi’nden düşülmez ve yasal faizi ile birlikte tahsil edilir.
Geçici Vergi’nin İadesi
Üç aylık periyodlar halinde ödenen Geçici Vergi, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden düşülür. Kalan tutar olması durumunda eğer varsa mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir. Bu işlemin vergi dairesinde resen yapılması gerekir.
Mükellefin vergi borcu yoksa ve kalan Geçici Vergi tutarı varsa, ilgili yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilerek iadesi alınabilir. Geçici Vergi’de mahsuben ya da nakdi olarak iade mümkündür ve iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmaz.
QNB Finansbank A.Ş., bu blogda yayımlanan içeriklerde verilen bilgilerin doğru veya eksiksiz olduğuna ilişkin olarak herhangi bir taahhüt ya da garanti vermemektedir. QNB Finansbank A.Ş. ne şekilde olursa olsun bu bilgilerin içeriğinden, iletilmesinden, alınmasından, saklanmasından sorumlu değildir. Blogda yer verilen içeriklerde iletilen görüşler içerik sahibine ait olup, QNB Finansbank A.Ş.'nin görüşlerini içermeyebilir.
Kaynak:
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24217&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5
https://www.vergidegundem.com/pb_gecici_vergi_oranlari
https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yararli-bilgiler/gecici-vergi-oranlari
https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/vergi-takvimi
https://www.ey.com/tr_tr/tax/kesilen-vergilerin-iadesi
